قسم به قرآنقسم به قرآن به یکی از موارد قسم در قرآن اطلاق می‌شود. فهرست مندرجات۲ - موارد قسم به خود قرآن ۳ - صفات قرآن ۳.۱ - قسم به مرسلات ۳.۲ - قسم به ناشرات ۳.۳ - قسم به ملقیات ۳.۴ - قسم به فارقات ۳.۵ - قسم به حکیم بودن قرآن ۴ - فلسفه قسم به قرآن ۴.۱ - در صراط مستقیم بودن پیامبر ۴.۲ - عربی بودن قرآن ۴.۳ - سرکشی کافران ۴.۴ - حقانیت رسالت پیامبر ۴.۵ - حتمیت عذاب الهی ۴.۶ - نزول در شب قدر ۴.۷ - گمراه نبودن پیامبر ۵ - پانویس ۶ - منبع ۱ - فایده سوگند به قرآنفایده سوگند به قرآن، نشان دادن عظمت و بزرگی خداوند و این کتاب آسمانی و همچنین توجه دادن هرچه بیشتر انسان به آیات درخشان آن و دقت و مطالعه در آن است تا انسان بتواند با شناخت بیشتر از قوانین حیات بخش قرآن، آن را به کار بسته، به سعادت دو جهان برسد. ۲ - موارد قسم به خود قرآناز قسم‌های بااهمیت قرآن، سوگند به خود قرآن است. در حدود پنج مورد به قرآن کریم قسم یاد شده است که عبارتند از: ۱. (یس والقرآن الحکیم انک لمن المرسلین علی صراط مستقیم)؛ «یس (یا سین)، سوگند به قرآن حکمت آموز، که تو از پیامبرانی، بر راهی راست»؛ ۲. (حم والکتاب المبین)؛ «حا میم، سوگند به کتاب روشنگر»؛ ۳. (ق والقرآن المجید)؛ «قاف، سوگند به قرآن با مجد و عظمت»؛ ۴. (ص والقرآن ذی الذکر)؛ «صاد، قسم به قرآن پندآموز»؛ ۵. (حم والکتاب المبین انا جعلناه قرآنا عربیا لعلکم تعقلون)؛ «حا. میم، سوگند به کتاب روشنگر، ما آن را به هیئت قرآنی عربی پدید آورده‌ایم؛ باشد که تعقل کنید». همه مفسران معتقدند که در آیات پنجگانه مزبور به قرآن مجید سوگند یاد شده، و از مؤیدات این نظر، آمدن اوصافی از قرآن در مقسم به (متعلق قسم) است. [۶]
رزاقی، ابو القاسم، سوگندهای قرآنی، ص ۱۰۶-۱۱۲.
۳ - صفات قرآن۳.۱ - قسم به مرسلاتقسم خداوند به آيات پياپى نازل شده بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله براى حتمى بودن وعده خداوند: وَ الْمُرْسَلاتِ عُرْفاً إِنَّما تُوعَدُونَ لَواقِعٌ. بنا بر قولى، مقصود از «مرسلات» آيات پياپى نازل شده‌به وسيله جبرئیل بر پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله است. ۳.۲ - قسم به ناشراتقسم خداوند به قرآن به سبب منتشر كردن حکمت و معارف، براى تأكيد بر حتمى بودن وعده خداوند: وَ النَّاشِراتِ نَشْراً إِنَّما تُوعَدُونَ لَواقِعٌ. بنا بر قولى، مقصود از «والناشرات» قرآن است كه آثار حكمت و هدايت را منتشر كرده است. ۳.۳ - قسم به ملقیاتقسم خداوند به قرآن، يادآورى‌كننده و هشداردهنده انسانها براى بيان حتمى بودن وعده خدا: فَالْمُلْقِياتِ ذِكْراً إِنَّما تُوعَدُونَ لَواقِعٌ. در احتمالى، مقصود از «ملقيات» قرآن است كه دارای ذکر است. ۳.۴ - قسم به فارقاتقسم خداوند به قرآن فرق‌گذارنده بين حق و باطل، براى حتمى بودن وعده خدا: فَالْفارِقاتِ فَرْقاً إِنَّما تُوعَدُونَ لَواقِعٌ. مقصود از «فارقات» قرآن است كه متمايزكننده حق ازباطل است. ۳.۵ - قسم به حکیم بودن قرآنقسم خداوند به قرآن حكمت‌آميز، براى تأكيد بر حقّانيّت و درستى رسالت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله: وَ الْقُرْآنِ الْحَكِيمِ إِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ. ۴ - فلسفه قسم به قرآن۴.۱ - در صراط مستقیم بودن پیامبرسوگند خداوند به قرآن، جهت تأكيد بر بودن پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله در صراط مستقیم: وَ الْقُرْآنِ الْحَكِيمِ إِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ عَلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ. ۴.۲ - عربی بودن قرآنسوگند خداوند به قرآن، براى نزول قرآن به زبان عربی، با هدف تعقّل و تفكّر مردم در آن: وَ الْكِتابِ الْمُبِينِ إِنَّا جَعَلْناهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ. ۴.۳ - سرکشی کافرانسوگند خداوند به قرآن، براى تأكيد بر سرکشی و دشمنی کافران: ص وَ الْقُرْآنِ ذِي الذِّكْرِ بَلِ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي عِزَّةٍ وَ شِقاقٍ. ۴.۴ - حقانیت رسالت پیامبرتأكيد بر حقّانیّت رسالت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله فلسفه سوگند خداوند به قرآن مجید: ق وَ الْقُرْآنِ الْمَجِيدِ بَلْ عَجِبُوا أَنْ جاءَهُمْ مُنْذِرٌ مِنْهُمْ فَقالَ الْكافِرُونَ هذا شَيْ‌ءٌ عَجِيبٌ. ۴.۵ - حتمیت عذاب الهیسوگند خداوند به قرآن، جهت تأكيد بر حتميّت عذاب الهی: وَ كِتابٍ مَسْطُورٍ إِنَّ عَذابَ رَبِّكَ لَواقِعٌ. بنا بر قولى، مقصود از «كتاب مسطور» قرآن است. ۴.۶ - نزول در شب قدرقسم خداوند به کتاب مبین (قرآن)، براى نازل كردن آن، در شب مبارک (شب قدر): وَ الْكِتابِ الْمُبِينِ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ ... به يك احتمال، منظور از «كتاب»، قرآن و مقصود از «ليله مباركه»، شب قدر است. ۴.۷ - گمراه نبودن پیامبرسوگند خداوند به قرآن، براى تأكيد بر گمراه نبودن پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله: وَ النَّجْمِ إِذا هَوى ما ضَلَّ صاحِبُكُمْ وَ ما غَوى. در احتمالى، مراد از «والنّجم اذا هوى» قرآن است كه جدا جدا -آيه به آيه- نازل شد. ۵ - پانویس۶ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«قسم به قرآن». مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۳، ص۲۸۸، برگرفته از مقاله «موارد قسم خدا (قرآن)». |